شاید بتوان گفت که کارآمدترین ابزار در تشخیص کمبود و سمیت عناصر غذایی در پسته؛ خصوصاً در شرایط خاک های کشور ما، آنالیز برگ می باشد، که در ابتدای زمان پر شدن مغز پسته نسبت به آنالیز خاک اولویت و برتری بیشتری دارد. ترکیب عناصر موجود در برگ یک درخت پسته به فاکتورهای بسیاری وابسته است از جمله سن درخت، مرحله نموی ای، شرایط اقلیمی، دسترسی عناصر معدنی در خاک، توزیع و فعالیت ریشه ها در پروفیل خاک، آبیاری و غیره. نمونه های برگ در واقع بازگو کننده اثرات همه این فاکتورها هستند و بیان کننده این مهم هستند که آیا عناصر غذایی به مقدار کافی توسط ریشه ها جذب شده اند یا خیر. درک اینکه چرا یک عنصر غذایی کمبود یا سمیت در بافت برگ نشان دهد نیاز به اطلاعات دقیق از آنالیز خاک و آب و کودهای مورد استفاده در برنامه غذایی نیز دارد. بنابراین، ثبت سوابق دقیق با جزئیات کامل در درک و حفظ وضعیت عناصر غذایی در درخت بسیار ارزشمند است.
ضروری است که دستورالعمل های مناسب برای نمونه گیری برگ مد نظر قرار بگیرد. انتخاب روش نمونه گیری بیشتر به هدف ارزیابی ما از باغ بستگی دارد. مثلاً در مواقعی که هدف ارزیابی مشکل تغذیه ای در یک نقطه از باغ و یا برخی درختان با علائم کمبود مشابه باشد، نمونه بردای از درختان دارای نشانه کمبود عناصر غذایی و ضعیف جداگانه و در کنار آن یک نمونه از درختان بدون علائم کمبود عناصر غذایی و سالم باید گرفته شود. اما اگر هدف تعیین وضعیت عناصر غذایی در برگ ها و تحلیل مقایسه ای از یک فصل با فصل دیگر باشد، نمونه گیری کمی پیچیده تر و باید از درختان در تمام نقاط باغ بصورت تصادفی صورت پذیرد.
نمونه گیری استاندارد جهت آنالیز برگ طبق روش زیر است. از هر درخت انتخاب شده تعداد 10 عدد از برگچه های کاملاً توسعه یافته در زیر برگچه انتهایی یک شاخه غیر بارده در ارتفاع حدود 2 متری از زمین گرفته شود. در هر هکتار تعداد 25-20 درخت انتخاب شوند و حداقل فاصله حدود 20 متری بین درختان رعایت شود. دقت شود که در صورت استفاده از محلول پاشی های خصوصاً عناصر ریز مغذی، نمونه گیری ها به فاصله مناسب پس از عملیات صورت پذیرد که معمولاً بین 7-5 روز می باشد. نمونه های در پاکت های کاغذی نگهدای شود و تا 24 ساعت پس از نمونه برداری عملیات آنالیز برگ انجام شود.
مقادیر بحرانی و مناسب بر اساس وزن خشک برگ برای برگچه های پسته از اواسط تیر تا اواسط مرداد
| عنصر |
مقدار بحرانی |
حدود مناسب |
|
نیتروژن
|
1.8 درصد
|
2.5-2.2 درصد
|
|
فسفر
|
0.14 درصد
|
0.17-0.14 درصد
|
|
پتاسیم
|
1.6 درصد
|
2.2-1.8 درصد
|
|
کلسیم
|
2.0 درصد
|
4.0-2.1 درصد
|
|
منیزیم
|
0.45 درصد
|
1.2-0.5 درصد
|
|
آهن
|
50 پی پی ام
|
120-80 پی پی ام
|
|
منگنز
|
30 پی پی ام
|
80-30 پی پی ام
|
|
روی
|
7 پی پی ام
|
15-10 پی پی ام
|
|
بور
|
90 پی پی ام
|
250-150 پی پی ام
|
|
مس
|
4 پی پی ام
|
10-6 پی پی ام
|
|
سدیم
|
-
|
-
|
|
کلر
|
-
|
0.3-0.1
|
منبع :
Ferguson, L. and Haviland, D., 2016. Pistachio production manual (Vol. 3545). UCANR Publications.