نمونه بردای خاک جهت آنالیز و تفسیر از دو دیدگاه شناختی در مدیریت باغ اهمیت دارد، اول جهت تشخیص کمبودها و مدیریت تغذیه و مدیریت شوری در باغات که پیش از احداث باغ و همچنین سالانه یا دوسالانه انجام می شود. دوم تشخیص مشکلاتی که بصورت غیریکنواخت و لکه ای برای قسمتی از درختان باغ بروز پیدا می کنند.
تجزیه خاک یک ابزار ارزشمند است زیرا نهاده های مورد نیاز برای جلوگیری از افت عملکرد محصول و رسیدن به تولید پتانسیل را تعیین می کند. یک آزمایش خاک مناسب کمک می کند تا با توجه به وضعیت عناصر خاک، دقیق تر در مورد انتخاب مقدار و نوع کود مصرفی تصمیم گرفت. محققین توصیه می کنند که مقدار کود باید همیشه بر اساس نتایج آزمایش خاک و نیازهای محصول باشد. این امر رشد و عملکرد گیاه را بهینه می کند. این رویکرد همچنین می تواند اثرات جانبی زیست محیطی را به حداقل برساند و از هزینه های اضافی بکاهد.
مقدار عناصر در خاک از مکانی به مکان دیگر و در بین سیستم‌های مدیریتی خاک متفاوت است. حتی خاک ممکن است مقدار کافی از یک یا چند عناصر را داشته باشد، منتها یا آنها در فرم قابل جذب برای گیاه نیستند و یا شرایط خاک از نظر EC و pH اجازه جذب مناسب آنها را نمی دهد. بنابراین به دلایل زیر آزمایش خاک برای مدیریت یک باغ پسته ضروری می باشد.
1- آگاهی از وضعیت خاک و نحوه بهبود آن : داشتن خاک حاصلخیز برای رشد و سلامت محصول ضروری است. حاصلخیزی خاک توسط ویژگی های شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی خاک تعیین می شود. با داشتن اطلاعات کامل از خاک میتوان نوع و مقدار دقیق کود مورد نیاز برای بهبود حاصلخیزی خاک تعیین کنیم. بنابراین آزمایش خاک اولین قدم برای مدیریت صحیح حاصلخیزی خاک است.
2- به حداقل رساندن هزینه های کود : اگر نوع و مقدار عناصر و میزان دسترسی به آنها در خاک برای گیاه مشخص باشد، هزینه کودهای غیر ضروری حذف می شود. علاوه بر این، به طور کلی کودهای معدنی مانند فسفر و پتاسیم منابع محدودی هستند و قیمت آنها هر سال در حال افزایش است. همچنین برخی مواقع تأمین مقدار مناسب یک عنصر غذایی در خاک می تواند به جذب یک یا چند عنصر دیگر که مقادیر آنها در خاک کافی هست کمک کند و هزینه اضافی برای اضافه کردن یک یا چند عنصر به خاک را کم کند.
3- پیشگیری از کودهی بیش از اندازه و تخریب خاک : استفاده از کودها بدون اطلاع از نیازهای واقعی خاک و گیاه منجر به کوددهی بیش از حد می شود. با آزمایش خاک و دریافت توصیه های تغذیه ای، می توان از مصرف بیش از حد کودهای شیمیای خودداری کرد. مصرف بیش از حد کودها نه تنها موجب خسارت به گیاه در تأمین مناسب و متوازن عناصر غذایی می شود، که البته آبشویی عناصر به آبهای زیر زمینی و آلودگی آنها، تخریب ساختمان خاک و افزایش مشکلات شوری خاک و آب را به همراه دارد.
روش نمونه بردای
نمونه ی خاک باید بطور کامل معرف واقعی قطعه ای که از آن نمونه برداری می شود باشد. بطور مثال شوری در یک باغ می تواند بطور قابل توجهی متغیر باشد. بنابراین باید از هر قسمت باغ که شرایط خاکی یکسانی دارند، حداقل یک نمونه مرکب گرفته شود. با توجه به عوامل سن درختان و رقم پسته، پستی و بلندی، روش و دور آبیاری و مدیریت کوددهی سال قبل باید باغ به قطعات یکنواخت تقسیم شود و از هر کدام یک نمونه خاک مرکب گرفته شود.
قبل از برداشت نمونه از هر نقطه تعیین شده، سطح خاک از خرده های سنگ، باقیمانده های برگ و علف های هرز و هر گونه ناخالصی پاک شود. عمق هر نقطه نمونه بردای 120 سانتیمتر در نظر گرفته شود. ابتدا یک پروفیل به عمق 120 سانتیمتر به طول و عرض 1/5 متر در 80 سانتیمتر و عمود بر ردیف در هر نقطه حفر می کنیم. بهتر است پروفیل خاک را به سه قسمت 40-0، 80-40 و 120-80 تقسیم شود و از هر قسمت جداگانه نمونه بردای صورت پذیرد یا حداقل به دو قسمت 60-0 و 120-60 تقسیم و نمونه برداری از هر قسمت جداگانه انجام شود. حتی در هر پروفیل بهتر است از سه نقطه جداگانه نمونه برداری شود و سپس نمونه ای واحد با مخلوط کردن آنها برای آن نقطه در نظر گرفته شود. نمونه های مربوط به هر عمق نقاط مختلف در پایان با یکدیگر ترکیب می شود و نمونه واحد باغ برای عمق مورد نظر گرفته می شود. نمونه برداری از عمق های مجزا به این دلیل صورت می گیرد که اگر خاک از نظر نفوذناپذیری مشکل داشته باشد (مانند خاکهای رسی سنگین) و یا زمان آبیاری کوتاه باشد، نشان می دهد که شوری در لایه بالایی بیشتر از لایه زیرین خواهد بود. بنابراین نمونه برداری لایه های خاک اطلاعات لازم را در مورد وضعیت آبشویی نمکها در خاک را به ما می دهد.
روش آبیاری بسیار در نحوه انتخاب محل نمونه برداری نقش دارد. در روش آبیاری غرقابی که در اکثر مناطق پسته کاری رایج است، آب در سطح وسیعی با یکنواختی نسبتاً خوبی پخش می شود. بنابراین توزیع ریشه و ناحیه جذب مواد غذایی نیز افزایش می یابد. نمونه برداری در این روش در انتهای قسمت سایه انداز که بسته به سن درخت در فاصله 1/5 تا 3 متری کنار ردیف درختان و در جایی که کوددهی انجام شده، بهترین محل می باشد و می تواند تشخیص قابل قبولی از وضعیت عناصر خاک ارائه دهد. در روش آبیاری قطرهای، نمونه برداری در طول الگوی خیس شدگی طوری انجام گیرد که دو سوم نمونه ها از قسمت مرکزی الگوی خیس شدگی (جایی که بیشترین پخش شدگی آب وجود دارد) و یک سوم بقیه از قسمت حاشیه الگوی خیس شدگی (محل تجمع نمک ها) انجام پذیرد. فاصله بین دو نقطه نمونه بردای نباید کمتر از 6 متر باشد و از یک ردیف نباشد. حداقل تعداد نقاط نمونه برداری در یک باغ یکنواخت و همگن حداقل 12 نقطه باشد.
نمونه برداری خاک بعد از پایان فصل رشد فعال، معمولاً در اواخر پاییز ارزیابی خوبی از وضعیت عناصر غذایی و شوری ناحیه ریشه برای ما تأمین می کند. بنابراین نمونه برداری در این موقع برای ما مشخص می کند که آیا آبیاری اضافی جهت کنترل نمک های تجمع یافته در فصل زمستان ضروری است یا خیر. همچنین در این زمان زمین هوا سرد می باشد و درختان در خواب هستند و آبیاری جهت آبشویی مشکلی برای درختان ایجاد نمی کند و مشکلات مربوط به بیمارها را نیز نخواهیم داشت.
منبع :
.Ferguson, L. and Haviland, D., 2016. Pistachio production manual (Vol. 3545). UCANR Publications